Drie “revolutionaire” wetenschappelijke ontdekkingen vielen samen met de ineenstorting

Het veroorzaakte een enorme sensatie toen onderzoekers Martin Fleischmann en Stanley Pons in 1989 aankondigden dat ze koude kernfusie hadden bereikt: de onderzoekers haalden meer energie uit het experiment dan ze erin hadden gestoken – met behulp van water en wetenschap.

De mogelijkheden waren bijna onbegrijpelijk. Perpetuum mobile – eindeloze pure energie. Het stervermogen werd verkregen bij kamertemperatuur. Een wetenschappelijke revolutie stuurt de mensheid lichtjaren de toekomst in.

Het nieuws verspreidde zich over de hele wereld en plotseling was er hoop op een betere toekomst.

Totdat de studie al is gepubliceerd.

Het blijkt dat andere natuurkundigen het experiment niet konden herhalen. Na een half jaar leek de revolutionaire ontdekking een mislukking.

Fleischmann en Pons werden beschuldigd van bedrog en bedrog, en tegenwoordig is koude kernfusie min of meer synoniem met slechte wetenschap.

Als woorden als “fusie” en “oneindige schone energie” klinken alsof ze een belletje doen rinkelen, komt dat waarschijnlijk omdat er de laatste tijd een ander groot nieuwsbericht over dit onderwerp de ronde doet.

Tegen het einde van 2022 nodigden Amerikaanse wetenschappers, vergezeld van de Amerikaanse minister van Energie, de hele wereldpers uit om naar Californië te komen om te vertellen dat ze “hete” fusie hadden bereikt.

Kunnen we het deze keer geloven?

Of moeten we voorzichtig zijn als wetenschappers grootse uitspraken doen?

We vroegen wetenschapshistoricus Helge Krag naar eerdere doorbraken die meer beloven dan ze waar kunnen maken.

Het is belangrijk om eerst te komen

Helge Krag zegt dat het nieuwe fusie-energieplan enkele overeenkomsten vertoont met het vorige.

Maar het is belangrijk om de eerste te zijn, en Fleischmann en Pons vreesden dat iemand anders hen zou inhalen.

Op dezelfde manier is er vandaag een hevige concurrentie tussen Amerikaans en Europees onderzoek naar fusie-energie, zegt Cragg.

– Zowel de Amerikaanse als Europese onderzoeksgroepen willen graag op de eerste plaats komen – vanwege het prestige en de mogelijkheden voor verdere investeringen. Het gaat vooral om marketing. Hij zegt dat het nodig is om het publiek ervan te overtuigen dat ze het waard zijn om in te investeren.

Hij wijst er ook op dat Amerikaanse fusieonderzoekers hun bevindingen hebben vrijgegeven voordat het onderzoek zelfs maar was beoordeeld – net als Fleischmann en Pons, zegt Helge Krag.

– Het is een slechte gewoonte, voegt hij eraan toe. – maar dit wordt al heel lang gedaan in de Verenigde Staten. Ook als dat het risico met zich meebrengt om in zeer gênante situaties terecht te komen.”

Deze “hoge-temperatuur-supergeleiders” waren revolutionair – maar alleen in het laboratorium

Aan het begin van de jaren 90 werden de voorpagina’s van de wereldkranten ontruimd door een nieuwe wetenschappelijke doorbraak.

De ontdekking was “supergeleiders op hoge temperatuur”. Onderzoekers hebben een manier gevonden waarop elektriciteit bij hoge temperaturen kan worden overgedragen zonder energie te verliezen, zegt Cragg.

In tegenstelling tot het verhaal van Fleischmann en Pons klopte deze ontdekking: de onderzoekers deden wat ze zeiden dat ze deden.

Supergeleiders waren geen nieuw idee – ze werden ontdekt in 1911, maar ze vereisen extreem lage temperaturen. De ontdekking ligt in het vinden van supergeleidende materialen bij hogere temperaturen.

Het zal de verliesloze elektrische stroom een ​​zakelijke mogelijkheid maken.

Het bleek veel moeilijker dan verwacht.

Het product was gewoon uitverkocht, zegt Cragg.

Het was een doorbraak en de onderzoekers die ervoor verantwoordelijk waren, wonnen een Nobelprijs. Het probleem was dat het niet haalbaar was, zegt hij.

Ook hier is er een parallel met het nieuwe idee over fusie: we weten dat fusie en supergeleiders bij hoge temperaturen mogelijk zijn, en wetenschappers kunnen het waarmaken.

Maar, vervolgt hij, “Maar in de praktijk is het nog niet bruikbaar.

Nu, na meer dan dertig jaar ontwikkeling van supergeleiders op hoge temperatuur, wordt de technologie nog steeds niet commercieel gebruikt, zegt Cragg.

– Evenzo is het onwaarschijnlijk dat fusie-energie binnen afzienbare tijd werkelijkheid zal worden.

De Italiaanse onderzoeksgroep zorgde voor de ineenstorting van de theorieën van Einstein

De door Helge Krag aangehaalde voorbeelden hebben tot nu toe grote maatschappelijke gevolgen gehad.

Een vermeende ontdekking uit 2011 zou onze hele perceptie van het universum hebben veranderd, zegt Cragg.

Op dat moment kondigde een Italiaanse onderzoeksgroep verbonden aan CERN aan dat ze zeer kleine elementaire deeltjes, neutrino’s, hadden gemaakt die sneller bewegen dan het licht.

Een ontdekking die ervoor zou zorgen dat het fundament waarop alle moderne natuurkunde was gebouwd zou instorten.

Het zou de relativiteitstheorie van Einstein weerleggen, met enorme implicaties voor ons begrip van de natuurkunde, het universum en wat mogelijk is.

“Het waren goede natuurkundigen en het was een goede ervaring”, zegt Cragg.

– De meeste natuurkundigen waren echter sceptisch. Ze dachten dat het een bug was en dat er iets mis was gegaan met het experiment.

En het was waar: een losse draad belemmerde het lezen van het resultaat.

Cragg vindt niet dat onderzoekers kunnen worden bekritiseerd omdat ze over hun bevindingen vertellen, zelfs als ze op fouten blijken te berusten.

– Maar wat je ervan kunt leren, is dat onderzoek nauw verband houdt met geld en algemeen belang, zegt hij.

Wetenschapshistoricus: wees kritisch, ook op de wetenschap

Het verhaal van Separate Cables laat zien dat marketing een integraal onderdeel is van de zoekwereld. Hoe meer aandacht u krijgt, hoe beter – en dan loopt u het risico te snel te veel te verkopen of reclame te maken voor uw resultaten. Dit is wat er gebeurde, vervolgt Cragg.

Het probleem is dat dergelijke dingen het vertrouwen van het publiek in de wetenschap kunnen verzwakken.

Maar tegelijkertijd is marketing altijd een deel van de wetenschap geweest, vervolgt hij:

Galileo is beroemd om zijn ontdekkingen. maar evenzeer omdat hij er met veel tamtam over sprak. Hij was in zijn tijd beroemd vanwege het doen van enkele belangrijke ontdekkingen, maar ook omdat hij mensen erover vertelde, zegt Cragg.

Zijn er bepaalde dingen waar je op moet letten als je over groot wetenschappelijk nieuws hoort?

– Verder hoef je niet kritisch te zijn – ook voor de goede orde, antwoordt Cragg.

Voor journalisten en onderzoekers gaat het erom het nieuws zo snel mogelijk bekend te maken. Maar als je er niet voor zorgt dat je dingen netjes voor elkaar krijgt, kan dat heel onhandig zijn.

© Videnskab.dk. Vertaald door Lars Nygaard voor forskning.no. Lees hier het originele verhaal op videnskab.dk.